’n Afskeid wat nooit ophou nie

Om totsiens te sê, is nooit net ’n woord of ’n gebaar nie. Dis ’n ervaring wat jou hart raak, jou asem wegvat en jou gedagtes vir dae – selfs jare – besig kan hou. Party afskeide is beplan, ander tref jou onverwags soos ’n koue wind in die somer. Maar vir diegene wat emigreer, is daar nóg ’n dimensie: die groet eindig nie by daardie eerste vertrek nie. Elke besoek bring weer die vreugde van ’n weersiens én die pyn van ’n herhaalde afskeid.

Lughawens: fabrieke van stories en emosies

Soos die artikel Lughawens is storiefabrieke beskryf, is daar min plekke waar die uiterstes van emosie so saamleef: trane van blydskap én trane van verlies. Vir baie Suid-Afrikaners in die buiteland het lughawens hul opwinding verloor. “Waar lughawens vantevore vir my ’n plek van opwinding en vooruitsig was, is dit nou die plek waar my hart uit my lyf geskeur word,” sê Lindi-Lee Lock Bekker.

Die toneel herhaal homself: jy sien jou geliefdes aankom, jy hou hulle vas, jy lag, jy leef intens. Maar die hele tyd weet jy – oor ’n paar dae sal jy weer hier staan met ’n swaar hart en trane wat onbeheerbaar vloei.

Die voortdurende siklus van groet

Vir sommige begin die seer dae voor die afskeid. “Die gevoel begin drie dae voor ’n mens by die lughawe kom,” sê Ilse Beckley. Ander probeer hulself beskerm deur glad nie op die lughawe te groet nie. “Ek laat nooit my ouers toe om my lughawe toe te vat nie. Ons groet op ander plekke,” vertel Lila Vermaak.

Die herhalende aard van hierdie afskeid kan oorweldigend wees. Soos All4Travel deel: “Ná elke kuier raak dit moeiliker. Want die kinders word groot en ek mis ’n gedeelte. Ek kan hulle nie op ’n naweek gaan haal of by ’n sportwedstryd wees nie.”

Verskillende maniere om totsiens te sê

Dr. Sulette Ferreira verduidelik: “In die konteks van emigrasie is daar ’n leemte aan afskeidsrituele soos die groet by die lughawe. Elke gesin ontwikkel geleidelik hul eie rituele om met hierdie warboel van emosies te handel.”

Hier is ’n paar maniere waarop mense probeer om dit draagliker te maak:

1. Vinnige groet: Sommige mense verkies ’n “drop and go” om die pyn korter te maak.
2. By die huis groet: Vermy die lughawe heeltemal, groet in ’n bekende, gemaklike ruimte.
3. Hou aan waai: Ander staan en waai totdat hulle geliefdes nie meer sigbaar is nie.
4. Maak dit ’n ritueel: Eet saam voor die vlug, neem foto’s, deel ’n laaste drukkie.
5. Verander jou woorde – Sê eerder “tot ons weer sien” soos Florence Taljaard: “Ek raak nie hartseer nie want ek moet net geduldig wees.”

Die blydskap én die leegheid

Die terugreis huis toe ná ’n besoek is dikwels die moeilikste. Hannetjie Jordaan beskryf dit so: “Daardie ‘uit jou vel uit’-blydskap vir die weersiens en dan daardie ‘voel asof jou hart uit jou liggaam geskeur word’ se totsiens sê.”

Vir Linda Cilliers is dit eenvoudig: “Ek het al meer trane op lughawens gestort as by enige begrafnis.”

En tog bly daar dankbaarheid: soos Elmarie Kemp sê, is daar die troos van die mense wat nog naby is, en die geleenthede om nuwe “familie” in jou nuwe tuiste te vind.

Praktiese maniere om afskeid draagliker te maak

• Berei jou hart voor
  Gee vir jouself toestemming om die laaste paar dae van ’n besoek stadig en bewustelik te beleef. Aanvaar dat die emosies reeds voor die laaste groet begin insluip – soms lank voor jy by die lughawe opdaag. Skep tyd vir klein oomblikke saam, al is dit net om in stilte saam koffie te drink of na ’n sonsondergang te kyk.
• Fokus op herinneringe
  Vang die tyd vas. Neem foto’s van gewone dinge – ’n tafel vol bordspeletjies, ’n braaivleisvuur, kinders wat in die tuin speel. Maak saam iets simbolies, soos ’n brief, ’n geskenkie of ’n kookboek vol gesinsresepte, wat as anker vir daardie besoek kan dien. Só word die herinnering tasbaar.
• Praat oor die volgende besoek
  Selfs al is dit net ’n moontlikheid, bring dit hoop om planne te bespreek oor wanneer julle mekaar weer kan sien. Kies ’n droomplek of ’n toekomstige gebeurtenis as mikpunt, al verander die besonderhede later. Hoop is ’n lig wat deur die donker dae ná afskeid kan skyn.
• Laat die trane toe
  Moenie jouself skaam vir jou emosies nie. Soos Carinha Greyling Pretorius sê: “Ek huil ook onbeskaamd! Hoekom nie?” Trane is dikwels net ’n teken van hoe diep die liefde en verlange sit. Laat dit vloei en wees sag met jouself.
• Hou kontak
  Laat tegnologie julle nader bring. Video-oproepe, stemnotas en boodskappe kan die afstand net ’n bietjie kleiner maak. Deel nie net groot nuus nie, maar ook klein daaglikse oomblikke soos die weer, ’n nuwe resep, ’n snaakse storie. Só bly die lewens aan albei kante verweef.

Of jy nou groet by die lughawe, by die huis, of glad nie formeel groet nie, elke afskeid is ’n bevestiging van liefde en verbondenheid. Dis die prys van bande wat afstand oorleef.

Hoe neem ek afskeid? Met trane, met lag, met die wete dat ware liefde altyd wag vir die volgende hallo.

Lees ook: Die krag van moedertaal in die buiteland