Deur Ilze Nieuwoudt

Terwyl duisende Suid-Afrikaners reeds in die afgelope paar jaar hul huise opgepak het en ’n nuwe tuiste in ’n vreemde land gaan vind het, het ons voorouers ook ’n soortgelyke pad gestap. Duisende Nederlanders, Duitsers, Franse en verskeie ander nasionaliteite het reeds vanaf die 1600’s hul weg na Suid-Afrika gevind. Op 28 Oktober 1950 het nagenoeg 800 Nederlandse emigrante aan boord “De Zuiderkruis” na Suid-Afrika vertrek.

Voor hul vertrek het kol. P.I. Hoogenhout, Suid-Afrikaanse ambassadeur in Nederland, in ’n toespraak aan die emigrante verklaar: “Ek weet dat dit nie vir julle maklik is om Nederland te verlaat nie. Die oorbevolking in Nederland skep toenemende probleme. Verbind jul lot met Suid-Afrika.” Die Nederlandse minister van maatskaplike sake en volksgesondheid het ook die emigrante moed ingepraat en gesê: “Er bevinden zich onder U 183 geschoolde werkkrachten op wie ons land trots mag zijn. Al komen er moeilijkheden, houdt vol, verleent elkander wederzijds bijstand en houdt de naam van ons land hoog.”

In ’n artikel Nederlanders over de grens skryf Han Nicolaas en Arno Sprangers van Nederland se Centraal Bureau voor de Statistiek dat nagenoeg 30 000 Nederlanders gedurende die 1950’s na Suid-Afrika geëmigreer het. Talle het egter weens die politieke omstandighede in Suid-Afrika gedurende die 1960’s teruggekeer na hul vaderland. Teen 2005 het die Nederlandse ambassade gereken dat daar steeds ’n geskatte 40 000 tot 45 000 Nederlanders in Suid-Afrika woon. Nederlandse emigrante het deur die jare ’n besliste invloed op Suid-Afrika en ook natuurlik die totstandkoming van Afrikaans as taal gehad.

Die taalhistorikus Jaap Steyn skryf onder meer oor die werk wat verskeie Nederlandssprekende aktiviste vir Afrikaans gedoen het vanaf 1870 tot 1925. Lees hieroor in sy boek Verset & opbou. Die boek is hier beskikbaar in Kraal Uitgewers se e-winkel.

Foto: Nederlandse emigrante in 1950 op pad na Suid-Afrika gaan aan boord “De Zuiderkruis”. Bron: HetGeheugen